Colorectal cancer CRC - rak jelita grubego jednym z najczęściej występujących rodzajów raka na całym świecie. W Polsce każdego roku diagnozuje się około 18 000 zachorowań.
W większości przypadków wszystko zaczyna się od pojawienia się polipów na wewnętrznych ścianach okrężnicy lub odbytnicy. Początkowo łagodne, przekształcają się, czasem po dziesięciu latach, w polipy nowotworowe. Nikt nie wie, na razie, dlaczego te mięsiste narośla, zwane polipami gruczolakowatymi, ulegają zwyrodnieniu. Jednak im wcześniej zostaną one wykryte, tym skuteczniejsze będzie leczenie.
Jakie są czynniki ryzyka?
Za dużo alkoholu i czerwonego mięsa, za dużo tłustych potraw, palenie papierosów, siedzący tryb życia, nadwaga lub otyłość: niektórych czynników ryzyka można uniknąć. Inne są nieuniknione, takie jak rodzinna historia raka lub polipów w okrężnicy. Osoby z chorobą Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (przewlekłe zapalenie układu pokarmowego) również mają zwiększone ryzyko. Wreszcie, osoby z zespołem Lyncha lub rodzinną polipowatością gruczolakowatą (obecność tysięcy polipów), ze względu na specyficzne mutacje genetyczne, mają bardzo wysokie ryzyko, rzędu 80 do 100%, zachorowania na raka jelita grubego.
Jakie są znaki ostrzegawcze?
Przedłużające się epizody biegunki lub zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha, niewyjaśnione zmęczenie, utrata masy ciała i obecność krwi w stolcu, powinny prowadzić do konsultacji z lekarzem rodzinnym. Nie są one specyficzne dla raka jelita grubego, ale lekarz upewni się, zalecając kolonoskopię, która polega na wprowadzeniu sondy przez odbyt w celu zbadania całej okrężnicy i odbytnicy, szukając polipów.
W przypadku braku objawów, kolonoskopia monitorująca jest zalecana osobom o średnim ryzyku (wywiad osobisty i rodzinny, choroba Leśniowskiego-Crohna, krwotoczne zapalenie odbytnicy) lub wysokim (zespół Lyncha).
Jak stawiana jest diagnoza?
Kolonoskopia jest badaniem referencyjnym w diagnostyce raka jelita grubego. Może wykryć polipy zanim staną się nowotworowe lub bardzo małe zmiany, które można usunąć. W przypadku większych zmian, część guza jest usuwana do analizy (biopsja). Jeśli okaże się, że jest on nowotworowy, badanie jest uzupełniane w celu oceny stopnia zaawansowania nowotworu.
Skaner piersiowo-biodrowo-miedniczny pomaga określić rozległość i lokalizację guza, a także obecność ewentualnych przerzutów w wątrobie i płucach. Przydatne jest również badanie krwi, na które można dostać ereceptę na obecność antygenu rakowo-embrionalnego (CEA): wzrost stężenia tego białka wskazuje na obecność zlokalizowanych komórek nowotworowych lub przerzutów.
W przypadku raka odbytnicy sugerowane są dwa inne badania obrazowe w celu postawienia właściwej diagnozy. Rezonans magnetyczny odbytnicy (MRI) i ultrasonografia, które określają stopień zaawansowania nowotworu. Te dwa badania pozwalają ocenić stopień naciekania guza w ścianie, jak również obecność podejrzanych zwojów. Są one zatem nieocenione w późniejszym ustalaniu najbardziej odpowiedniej strategii leczenia.
4. Jakie zabiegi?
Wraz z postępami w chirurgii i chemioterapii oraz rozwojem terapii celowanych w leczeniu przerzutów, przeszły one znaczną ewolucję. Pierwsze leczenie pozostaje chirurgiczne i polega na usunięciu części okrężnicy, w której znajduje się guz. W zależności od umiejscowienia guza, operacja przeprowadzana jest albo przez laparotomię (przez otwarcie jamy brzusznej) albo przez laparoskopię (przez zamknięcie jamy brzusznej).
Nowotwory jelita grubego często przez długi czas pozostają bezobjawowe. Pierwsze objawy kliniczne pojawiają się późno, kiedy nowotwór jest już zaawansowany, dlatego ważna jest profilaktyka badań, a także skonsultowanie z lekarzem nawet najmniejszych niepokojących objawów.
oprogramowanie do badań klinicznych 
