W sezonie infekcyjnym większość pacjentów sięga po leki dostępne bez recepty, które mają łagodzić gorączkę, bóle mięśni i ogólne złe samopoczucie. Dwa najczęściej wybierane środki to paracetamol i ibuprofen, różnią się one mechanizmem działania, bezpieczeństwem stosowania oraz skutecznością w łagodzeniu objawów przeziębienia.
Wskazania i różnice w działaniu obu leków
Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen należą do leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, ale ich profil farmakologiczny znacząco się różni. Paracetamol działa głównie ośrodkowo – w mózgu, blokując enzymy odpowiedzialne za powstawanie bólu i gorączki. Nie wykazuje natomiast silnego działania przeciwzapalnego, dlatego lepiej sprawdza się w przypadku infekcji przebiegających z podwyższoną temperaturą, bólem głowy czy ogólnym rozbiciem. Z kolei ibuprofen należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i działa zarówno przeciwbólowo, jak i przeciwzapalnie.
Hamuje aktywność cyklooksygenazy (COX), co zmniejsza produkcję prostaglandyn odpowiedzialnych za stan zapalny. Badania obserwacyjne potwierdzają, że ibuprofen jest skuteczniejszy w łagodzeniu bólu gardła, bólów mięśniowych i stanów zapalnych, natomiast paracetamol szybciej obniża gorączkę. W terapii przeziębień często stosuje się leki złożone, które zawierają jeden z tych składników w połączeniu z witaminą C lub pseudoefedryną. Wybór odpowiedniego preparatu powinien zależeć od dominujących objawów oraz indywidualnej tolerancji leku.
Mechanizm działania i różnice farmakologiczne
Mechanizmy działania obu leków przekładają się na różnice w skuteczności i bezpieczeństwie terapii. Paracetamol jest metabolizowany głównie w wątrobie, a jego nadmierne dawki mogą prowadzić do uszkodzenia hepatocytów. Z tego względu zaleca się ostrożność u pacjentów z chorobami wątroby lub u osób regularnie spożywających alkohol. W badaniach obserwacyjnych zauważono, że paracetamol w dawkach terapeutycznych jest dobrze tolerowany i nie wpływa negatywnie na żołądek, dlatego często rekomenduje się go osobom z chorobą wrzodową.
Ibuprofen natomiast jest lekiem działającym systemowo, wykazującym silniejsze właściwości przeciwzapalne. Badania kliniczne wykazały, że jego skuteczność w obniżaniu gorączki i łagodzeniu bólu jest porównywalna z paracetamolem, jednak jego działanie przeciwzapalne może być korzystne w infekcjach z silnym obrzękiem błony śluzowej. Jednocześnie NLPZ mogą podrażniać błonę śluzową żołądka, dlatego należy unikać ich stosowania u osób z nadżerkami lub refluksem żołądkowo-przełykowym.
Przeciwwskazania, interakcje i bezpieczeństwo terapii na receptę
Choć paracetamol i ibuprofen są powszechnie dostępne bez recepty, ich stosowanie wymaga rozwagi - zwłaszcza przy dłuższej terapii. Paracetamol nie powinien być przyjmowany jednocześnie z innymi lekami zawierającymi ten sam składnik, ponieważ może dojść do przekroczenia maksymalnej dawki dobowej (4 g u dorosłych). U osób z niewydolnością wątroby, zapaleniem wątroby lub nadużywających alkoholu nawet mniejsze dawki mogą okazać się toksyczne. Ibuprofen natomiast może wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi, moczopędnymi i niektórymi preparatami na nadciśnienie, dlatego pacjenci przewlekle leczeni powinni skonsultować jego stosowanie ze specjalistą.
W przypadku dzieci i osób starszych dawki należy dostosować do masy ciała i kondycji organizmu. W badaniach obserwacyjnych wykazano, że u dzieci paracetamol częściej powoduje lepszą tolerancję, natomiast ibuprofen skuteczniej łagodzi objawy zapalenia ucha i gardła. Leki te nie powinny być stosowane równocześnie z innymi preparatami przeciwbólowymi bez wskazania lekarza. W sytuacjach, gdy gorączka utrzymuje się dłużej niż 3 dni lub objawy nasilają się mimo leczenia, konieczna jest konsultacja i ewentualne wystawienie recepty na lek o silniejszym działaniu, np. przeciwzapalnym lub przeciwwirusowym.
narzędzia badawcze 
