Randomizacja pozwala na ocenę bezpieczeństwa oraz określenie skuteczności poddanej badaniu terapii, a przy tym daje szansę na pozyskanie odpowiedzi na szczegółowe pytania związane z badanym zjawiskiem. Zaś badania obserwacyjne są często oceniane słabiej od przywołanych wcześniej. Pomimo tego badania te, jeśli zostaną dobrze zaprojektowane oraz przeprowadzone to mogą dostarczyć cennych informacji na temat występujących związków pomiędzy poszczególnymi elementami.
Kilka informacji wstępnych
Badania kliniczne dzieli się na te, w których występuje interwencja badacza oraz na badania obserwacyjne pozbawione interwencji badacza – wyróżniamy takie ich rodzaje jak:
- serie przypadków – polegają na śledzeniu przebiegu klinciznego stanu obecnego w danej grupie badawczej;
- badania przekrojowe – np. ankiety czy przeglądy wykresów;
- studia przypadków;
- badania kohortowe.
Zalety badań zorientowanych na obserwację
Badania pozbawione interwencji badacza są łatwe do wykonania, a przy tym stosunkowo tanie – w szczególności, jeśli porównać je do badań klinicznych. Jednak do wady badań, które nie korzystają z eksperymentów, należy zaliczyć tendencję do selekcji – osoba, która zakwalifikuje się do badania, zostaje już wcześniej zdiagnozowana bądź posiada oznaki lub objawy danej choroby. Wracając do zalet należy zauważyć, że pozyskane dane w procesie badań, nie odnoszących się do eksperymentów, mogą być tak samo ważne jak dane pozyskane w wyniku badań zorientowanych na randomizację. Tym samym badania obserwacyjne:
- pozwalają na przeprowadzenie badań, które przy użyciu randomizacji byłyby nieetyczne;
- pozwalają na wskazanie działań niepożądanych i zaprzestanie niekorzystnych praktyk;
- w pełni koncentrują się na aktualnej sytuacji.
Skąd mogą brać się błędy w procesach badawczych?
Jednak podejmując się tego typu badań, należy zwrócić uwagę w szczególny sposób na selekcję pacjentów oraz projektowanie samego badania. Te dwa czynniki decydują o tym, czy pozyskane wyniki w toku zrealizowanego badania, będzie można uznać za wiarygodne. Przeprowadzając procesy badawcze, warto zwrócić uwagę na możliwość wytępiania błędów, które mogą wynikać z:
- złego zdefiniowania celów poszczególnych etapów procesu;
- uwzględnienie niepełnych danych;
- przewidywania, a nie dociekliwej analizy gromadzonych danych.
Badania kliniczne a obserwacyjne
Ogólnie rzecz ujmując badania kliniczne pozwalają na konstruowanie sposobów na zapobieganie, diagnozowanie oraz leczenie poszczególnych chorób. Badania te mają za zadanie ocenienie skuteczności wprowadzanych terapii oraz stosowanych strategii leczenia. Zarówno badania obserwacyjne, jak i randomizowane badania kliniczne mają swoje mocne i słabe strony. Przy czym te pierwsze mona traktować, jako uzupełnienie dla tych drugich.